Choose to invest in
Sorteren op
In België wordt crowdfunding een steeds belangrijker onderdeel van het alternatieve financiële ecosysteem voor ondernemers en investeerders. In België is crowdfunding verschoven "van een nieuw, 'wild west'-idee naar een goed gereguleerde, professionele markt" en biedt het particuliere investeerders nieuwe manieren om projecten te steunen en rendement te behalen. In dit rapport leest u meer over de omvang en groei van de Belgische crowdfundingmarkt, het regelgevende kader en de bescherming van investeerders, en de belangrijkste Belgische crowdfundingplatforms.
We belichten Belgische crowdfunding trends zoals crowdlending en equity crowdfunding en laten zien welke sectoren en platformen domineren. Over het algemeen stellen Belgische crowdfundingplatforms bedrijven - van KMO's tot groene energieprojecten - in staat om fondsen te werven buiten de traditionele banken om, waardoor een scala aan investeringsmogelijkheden ontstaat voor gewone Belgen.
De Belgische crowdfundingmarkt is de afgelopen jaren sterk gegroeid. Uit een barometer van 2018 bleek bijvoorbeeld dat Belgische crowdfunding "in één jaar tijd is verdubbeld tot meer dan € 22 miljoen geïnvesteerd in 80 financieringsoperaties". Recenter onderzoek voorspelt dat de Belgische markt voor alternatieve leningen (crowd loan) in 2023 ongeveer 290 miljoen dollar zal bedragen (ongeveer 270 miljoen euro), wat een aanhoudende sterke jaarlijkse groei weerspiegelt. Crowdlending (financiering op basis van leningen) vertegenwoordigt het leeuwendeel van de Belgische crowdfundingactiviteit. In een FSMA-studie werd zelfs opgemerkt dat "de meeste participatieve financieringscampagnes ... crowdlending-campagnes zijn" in België. Tot de belangrijkste sectoren behoren bedrijfsleningen voor KMO's en vastgoedontwikkeling. Look&Fin (het grootste platform in België) financiert bijvoorbeeld een mix van kmo-leningen en vastgoedprojecten, terwijl BeeBonds gespecialiseerd is in vastgoedfinanciering (in België, Luxemburg, Frankrijk en Spanje). Deze platformen hebben investeerders rendementen geboden in de hoge single-digits (meestal 6-10% per jaar) met relatief lage minima (vaak €100). Andere sectoren zoals hernieuwbare energie en projecten met een sociale impact groeien (zie gespecialiseerde niches hieronder).
Populaire platformmodellen in België zijn equity crowdfunding, crowdlending, reward-based en donatie financiering. In de praktijk wordt de gereguleerde markt echter gedomineerd door investeringstypes. Equity crowdfunding (aandelen kopen) en crowdlending (leningen verstrekken) ontvangen het grootste deel van het financieringsvolume, terwijl pure beloning/donatiecampagnes in vergelijking klein blijven. In feite sluit de Belgische wet donatie- of beloningsgebaseerde projecten expliciet uit van het gereguleerde crowdfundingkader. Traditionele platformen zoals Kickstarter of Indiegogo (voor beloningen) en GoFundMe (donaties) worden dus door sommige Belgen gebruikt, maar vallen buiten de door de FSMA gereguleerde sectorm. Aandelen- en schuldplatformen (voor start-ups, KMO's en vastgoed) zijn daarentegen wel vergund en worden opgevolgd door de toezichthouders.
Crowdfunding voor investeringen wordt in België geregeld door zowel nationale als EU-regels. Op nationaal niveau creëerde de wet van 18 december 2016 een specifiek kader voor crowdfunding (van kracht sinds februari 2017) onder toezicht van de FSMA (Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten). Volgens deze wet moet elk platform dat crowdfunding op basis van investeringen of leningen aanbiedt, een vergunning hebben van de FSMA voordat het actief mag zijn. In de praktijk begon de Belgische FSMA in 2017 met het uitgeven van vergunningen en tegen het einde van 2023 had ze alle bestaande Belgische platforms een Europese crowdfundingvergunning gegeven. Sinds november 2021 is ook de nieuwe EU Crowdfunding Verordening (2020/1503) van toepassing. Deze verordening harmoniseert de regels in de hele EU en vereist dat platformen met een vergunning een gestandaardiseerde Essentiële Beleggingsinformatie verstrekken voor elk aanbod, dat ze niet-geavanceerde beleggers testen en dat ze formele procedures hebben voor klachten en risicobeheer. Kortom, Belgische platformen moeten vandaag voldoen aan "MiFID-light" gedragsregels, duidelijke informatieverstrekking en strenge due diligence op kredietnemers en projecten.
De FSMA (Autoriteit Financiële Diensten en Markten) is de nationale regulator die toezicht houdt op crowdfunding. Zij publiceert een openbare lijst van erkende crowdfunding dienstverleners en houdt toezicht op hun gedrag. Bedrijven in deze sector moeten aan strenge voorwaarden voldoen: ze moeten over het algemeen opgericht zijn in België (of de EU), hun management in het land houden, een beroepsaansprakelijkheidsverzekering hebben en de AML/KYC-regels volgen. De wet vereist bijvoorbeeld dat platforms Belgische commerciële bedrijven zijn met "personen van goede reputatie" die het bedrijf leiden. Alle inkomende betalingen en fondsen van klanten moeten transparant behandeld worden en platformen mogen geen geld van klanten aanhouden behalve het faciliteren van transfers.
Investeerdersbescherming is ook ingebouwd in de regels. Volgens de wet moeten Belgische platformen belangrijke informatie over beleggers verzamelen (inclusief hun financiële kennis en risicotolerantie) en een beknopt informatieblad over de belangrijkste beleggingen verstrekken voor elke beleggingsopportuniteit. Het is platformen ten strengste verboden om misleidende marketing te voeren en de FSMA controleert hun informatie regelmatig. De anti-witwasregelgeving is ook van toepassing, dus platforms moeten identiteiten verifiëren (met behulp van eID of vertrouwde elektronische ID's) en transacties controleren. Naast de regelgeving biedt België ook fiscale stimulansen om investeringen aan te moedigen. Zo kunnen particulieren die aandelen investeren in in aanmerking komende startups via platforms met een vergunning tot 45% van hun investering aftrekken van de inkomstenbelasting, en voor leningen aan innovatieve bedrijven geldt een vrijstelling van 30% bronbelasting. In Vlaanderen voegt de "Win-Win" leenregeling een jaarlijks belastingkrediet van 2,5% toe voor kredietverstrekkers aan kleine bedrijven (tot €75k) en een krediet van 30% voor verliezen als projecten in gebreke blijven. Platforms zoals WinWinner structureren leningen om in aanmerking te komen voor deze regionale belastingvoordelen, wat crowdlending in België bijzonder aantrekkelijk maakt voor particuliere investeerders.
Industriegroepen zoals de FinTech Belgium Federation volgen ook de crowdfundingmarkt en publiceren statistieken (bijv. jaarlijkse barometers). België neemt deel aan Europese netwerken (zoals het European Crowdfunding Network) om best practices uit te wisselen. Kortom, particuliere beleggers in België profiteren van een duidelijk wettelijk kader (de Crowdfundingwet en EU-regels), een sterk toezicht door de FSMA en extra belastingvoordelen voor crowdfundinginvesteringen.
Equity Crowdfunding laat investeerders aandelen (equity) kopen in jonge bedrijven in ruil voor een eigendomsbelang. In België groeit dit model, maar het blijft kleiner dan de platformen met schulden. De belangrijkste erkende aandelenplatforms zijn Spreds (AI-overzicht) en Lita.co. Spreds is het bekendste aandelenplatform van België: het biedt aandeelhouders de kans om te investeren in lokale startups en scale-ups. De site rekent een commissie van 5% op inschrijvingen en een deel van eventuele meerwaarden. Omdat deze investeringen in wezen risicokapitaal zijn, brengen ze een hoog risico met zich mee (aandelen kunnen illiquide zijn en hangen af van het succes van het bedrijf). Lita.co is een ander door de FSMA goedgekeurd aandelenplatform dat zich richt op duurzame en sociale ondernemingen. (Lita.co is zelfs het enige Belgische crowdfundingplatform met EU-steun, medegefinancierd door de Europese Commissie). Het richt zich op "inclusieve" en groene projecten. Volgens de wet kan equity crowdfunding in België in aanmerking komen voor belastingvermindering - individuele investeerders krijgen bijvoorbeeld een belastingkrediet van 45% op in aanmerking komende aandelen van micro-startups. Dit maakt equity crowdfunding in België iets aantrekkelijker voor mensen die op zoek zijn naar groei op de lange termijn. Kortom, aandelenplatforms in België bieden toegang tot snelgroeiende KMO's en startups, maar investeerders moeten rekening houden met een hoger risico en een langere investeringshorizon.
Met crowdfunding voor vastgoed kunnen investeerders vastgoedontwikkelingen financieren en rente op leningen of huuraandelen verdienen. In België bieden een aantal platforms dit aan. Het toonaangevende voorbeeld is BeeBonds (gelanceerd in 2016), dat gespecialiseerd is in vastgoedprojecten. BeeBonds heeft al tientallen projecten gefinancierd in Brussel, Vlaanderen en Wallonië (maar ook in Luxemburg, Frankrijk en Spanje). Investeerders kunnen al deelnemen vanaf €100 en ontvangen doorgaans een jaarlijks brutorendement van ongeveer 8-10%. BeeBonds rekent beleggers geen platformkosten aan (alle kosten worden betaald door de projectsponsors) en draagt zelfs bij aan de biodiversiteit door een bijenkorf te sponsoren voor elk gefinancierd project. Dit model is populair gebleken bij Belgische particuliere beleggers die op zoek zijn naar een hoger rendement. Andere crowdfunding sites (zoals Look&Fin) financieren ook vastgoedtransacties - Look&Fin meldt zelfs dat meer dan 60% van zijn kredietvolume in de afgelopen jaren door vastgoed werd gedekt. Kortom, vastgoedcrowdfunding in België biedt een relatief stabiel rendement op basis van rente, en platforms zoals BeeBonds maken het voor burgers gemakkelijk om bouw- of renovatieprojecten mee te financieren.
Crowdlending (debt crowdfunding) voor kleine en middelgrote ondernemingen is het grootste segment van de Belgische crowdfundingmarkt. Verschillende goedgekeurde platforms richten zich op zakelijke leningen aan lokale KMO's. Look&Fin (opgericht in 2012) is bijvoorbeeld een van de grootste crowdfundingssites in België. Het financiert een mix van MKB-leningen en vastgoedprojecten en trekt zowel particuliere als institutionele investeerders aan. Look&Fin biedt gedetailleerde informatie over leningen en heeft een sterk track record van 6%+ rendement voor investeerders. WinWinner (gevestigd in Vlaanderen, FSMA-goedgekeurd in 2020) is gespecialiseerd in groeiende Vlaamse bedrijven. Het structureert leningen om in aanmerking te komen voor het regionale Win-Win belastingkrediet (waardoor investeerders 2,5% belastingkrediet krijgen bovenop de 4-8% rente). EccoNova (Luik) begon met de financiering van hernieuwbare energie en ecoprojecten, maar richt zich nu ook op KMO- en vastgoedfinanciering. EccoNova biedt leningen aan met een typisch brutorendement van 4-8%. Bolero Crowdfunding (van KBC Bank) is een ander Belgisch MKB-kredietplatform. Het stelt particuliere investeerders in staat om te lenen aan lokale bedrijven vanaf €100, zonder kosten voor de investeerder. Deze platformen hebben allemaal een Belgische (en EU-) licentie en voeren kredietcontroles uit; ze zijn aantrekkelijk voor investeerders die op zoek zijn naar een vast rendement en bereid zijn om kredietrisico te nemen op kleine bedrijven. Zoals gezegd vormt crowdlending nu de ruggengraat van Belgische crowdfunding. Particuliere kredietverstrekkers kunnen auto-investeringstools gebruiken of handmatig leningen uitkiezen op deze platforms om te diversifiëren. Samen maken Look&Fin, WinWinner, EccoNova, Bolero en vergelijkbare sites het makkelijk voor Belgen om de groei van binnenlandse bedrijven te ondersteunen en tegelijkertijd voorspelbare rente te verdienen.
Peer-to-peer (P2P) leningen stellen particulieren in staat om te lenen van of uit te lenen aan andere particulieren of bedrijven. In België zijn P2P platforms voor consumentenkrediet (voor persoonlijke leningen aan burgers) minder prominent, dus veel Belgen wenden zich tot internationale P2P sites. Investeerders maken bijvoorbeeld vaak gebruik van Twino en Nectaro (Letse P2P marktplaatsen) of Mintos en Bondora (Baltische platforms) - die allemaal Europese particuliere investeerders accepteren. Deze platforms verzamelen consumenten- en bedrijfsleningen van vele initiators en bieden vaak geautomatiseerde "auto-investeer" opties. Typische rendementen en kredietrisico's variëren per platform en herkomst van de lening (vaak 5-15% rendement). Hoewel ze niet uniek zijn voor België, worden deze wereldwijde P2P diensten gebruikt door Belgische spaarders die op zoek zijn naar diversificatie. Ze opereren onder EU regelgeving (sommige hebben een vergunning als beleggingsonderneming) en bieden een alternatieve manier voor particuliere kredietverstrekkers om inkomsten te verwerven uit persoonlijke leningen en financiering van kleine bedrijven. (Opmerking: net als andere consumentenkredieten vallen deze leningen onder de algemene Belgische financiële wetgeving, maar P2P-sites zelf moeten zich registreren onder de EU-regels voor crowdfunding als ze Belgische investeerders toelaten).
Crowdfunding op basis van donaties houdt in dat er geld wordt ingezameld voor een goed doel of project zonder dat er een financieel rendement tegenover staat. In België wordt dit model voornamelijk gebruikt voor goede doelen, gemeenschapsdoelen of persoonlijke doelen. Lokale platformen (zoals Growfunding.be) helpen burgers bijvoorbeeld om gemeenschapstuinen, buurtprojecten of non-profit activiteiten te financieren. Belangrijk is dat crowdfunding voor donaties niet wordt gereguleerd door de Belgische crowdfundingwet (noch door de FSMA), aangezien er geen effecten worden uitgegeven. Belgische fondsenwervers gebruiken vaak internationale donatiesites zoals GoFundMe, Ulule of KissKissBankBank om donateurs te bereiken. Hoewel deze campagnes buiten het FSMA-regime vallen, vertrouwen ze op algemene consumentenbescherming. Particuliere investeerders zijn hier in wezen donoren; ze steunen sociale of creatieve doelen zonder verwacht eigen vermogen of belang.
Op beloningen gebaseerde crowdfunding geeft backers een niet-monetair extraatje (een product, geschenk of ervaring) in ruil voor hun steun. Belgische ondernemers en creatievelingen maken vaak gebruik van wereldwijde beloningsplatforms (bv. Kickstarter, Indiegogo of het Franse Ulule) om innovatieve gadgets, films of artistieke werken voor te verkopen. Sommige Belgische banken hebben zelfs beloningsdiensten opgezet (Belfius Crowdfunding helpt bijvoorbeeld lokale KMO's met marketingcampagnes). Net als zuivere donaties vallen beloningscampagnes buiten de Belgische crowdfundingregelgeving omdat investeerders een product ontvangen in plaats van aandelen of rente op een lening. Desalniettemin is reward crowdfunding een populaire manier voor in België gevestigde projectontwikkelaars om de marktvraag te testen en voor retail supporters om vroegtijdige toegang te krijgen tot nieuwe producten. Deze platformen werken onder algemene e-commerce regels in plaats van financiële licenties.
Een groeiende niche in België is crowdfunding van hernieuwbare energie en duurzame projecten. Specifieke platformen stellen kleine beleggers in staat om groene energie-installaties of maatschappelijk verantwoorde projecten te steunen. Lendahand bijvoorbeeld (een Nederlands platform dat ook openstaat voor Belgen) biedt microleningen aan ondernemers in opkomende markten, gericht op impact en ontwikkeling. In eigen land financiert het platform EccoNova projecten voor hernieuwbare energie, energie-efficiënte woningen en andere eco-initiatieven. Aan de aandelenkant omvatten de duurzame investeringscampagnes van Lita.co vaak schone technologie en sociale ondernemingen. Deze impact crowdfunding modellen spreken Belgen aan die financieel rendement en positieve milieu- of sociale resultaten willen. Stimuleringsmaatregelen van de overheid (zoals de Belgische belastingkredieten voor "innoverende ondernemingen" of EU-subsidies) stimuleren deze segmenten nog meer. Nu ESG steeds belangrijker wordt, maken investeerders steeds meer gebruik van crowdfunding om de groene energietransitie en impactgerichte bedrijven in België te ondersteunen.